| Главная » Статьи » Литература » Нарты кадджытæ |
СОСЛАНЫ БИРÆГЪЫ 'ХСЫРЫ КУЫД БАЙСÆРЫДТОЙ
| СОСЛАНЫ БИРÆГЪЫ 'ХСЫРЫ КУЫД БАЙСÆРЫДТОЙ Уæд иуахæмы Сослан дзуры Сатанамæ: – Мæнæн кæй хæрынкæнут, уый иу куыдзæн хæрынкæнут. Æмæ уын уый уæ къæсæр уæддæр хъахъхъæндзæн. Нæ бамбæрста Сатана Сосланы ныхас. Цас рацыдаид, чи зоны, фæлæ та йын ноджы дыггаг хатт зæгъы Сослан: – Мæнæн кæй дæдтут, уый иу куыдзæн дæдтут, æмæ уын уæ къæсæр хъахъхъæна! – Цæмæн афтæ зæгъыс? – фæрсы йæ Сатана. – Æз адæймагæн не сбæздзынæн, – загъта Сослан, – Куырдалæгонæн мæ бирæгъы 'хсыры куы нæ байсæрынкæнат, уæд. Æмæ фервыста Сатана Куырдалæгонмæ. Нарт æмхæрд, æмнуæзт уыдысты дауджытимæ. Æмæ 'рцыди Куырдалæгон Сатанайы хуындмæ. – Афтæ 'мæ афтæ, Сосланы байсæрын хъæуы бирæгъы 'хсыры, – загъта йын Сатана. Райдыдта аразын Сосланæн йемдæргъ æмæ йемуæрх бæлæгъ Куырдалæгон. Нарты фыдбылыз Гæтæджы фырт гæды Сырдон хъуыддаг бамбæрста. Æруайы бæлæгъаразæджы рæзты 'мæ дзуры: – Диссаг куыд не сты Нарты адæм... Ныр ацы лæг бæлæгъ кæмæн аразы, уый зоны, афтæмæй йæ цыппар æнгуылдзы даргъдæр кæны! Бæлæгъаразæг дæр фæдзæгъæл ис, æмæ бæлæгъ цыппар æнгуылдзы цыбырдæр фæкодта. – Ныр сæрын хъæуы лæппуйы, – загъта Куырдалæгон Сатанайæн, – æмæ сæдæ голладжы тулдзæвзалы, æмæ сæдæ гæбæты бирæгъы 'хсыр ысцæттæкæн. Тулдзæвзалы уайтагъддæр сæдæ голладжы 'рцæттæкæнынкодта Сатана, фæлæ бирæгъы 'хсырæн амал нæ ары. Куы ницы амал ардта, уæд Уырызмæгмæ дзуры: – Сæдæ гæбæты дзаг мын бирæгъы 'хсыр самалкæн. – Æмæ цы 'гъдауæй самалкæнон? – фæрсы йæ Уырызмæг. – Цы 'гъдауæй, уый дын мæхæдæг зæгъдзынæн. Авд фæндаджы астæу мусонг ыскæн. Æз дæм уырдæм æрвитдзынæн адæмы. Æмæ дæм кæйдæриддæр æрвитон, стæй дæм æнæуый дæр чидæриддæр æмæ цыдæриддæр æфта, уыдон- иу дзæбæх бахынц, æмæ цын-иу зæгъ, бирæгъы 'хсыр мæ хъæуы зæгъгæ. Ацыди Уырызмæг, æмæ авд фæндаджы астæу йæхицæн мусонг ыскодта. Сатана йæм уырдæм æрвитын байдыдта алы хæринаджы дзæбæх. Чи-иу æм бафтыд, уыдоны-иу хорз федта. Фæлæ-иу афтæ кæмæн загъта, бирæгъы 'хсыр мæ хъæуы зæгъгæ, уый та-иу фæджихау ис, æмæ-иу йæхинымæры загъта: Уырызмæг сæрра ис. Бады Уырызмæг авд фæндаджы астæу мусонджы, йæ къухы ницы 'фты. Уæд иубон йæ рæзты 'рбауади Силæм, сыдæй мард, афтæмæй. Уырызмæг куыдзмæ фæдзырдта 'мæ йæ хорз федта. – Ам цы архайыс? – фæрсы йæ куыдз. Бирæгъы ‘хсыр мæ хъæуы зæгъгæ йын загъта Уырызмæг. – Æмæ уый тыххæй ам бадын. – Иннабонæй мæ иннабонмæ хорз ысхæсс, цы хæринагæй мæ фæнда, ахæм хæринагæй, æмæ дын æз самал кæндзынæн бирæгъты ‘хсыр, – загъта куыдз. Хорз зæгъгæ загъта Уырызмæг, æмæ 'рвитын байдыдта Сатанамæ, куыдз цы хæринæгтæ агуырдта, ахæм хæринæгтæм. "Гъеныр сæмбæлддæн, кæй агуырдтон, уыууыл", – загъта йæхицæн Сатана, æмæ 'рвыста, куыдзæн цыдæриддæр хъуыд, уыдон. Иннабонæй иннабонмæ хорз ысхаста куыдзы Уырызмæг. Стæй йын куыдз загъта: – Гъеныр фидар кæрт ысби. Уырызмæг фидар кæрт ысбыдта. Куыдз хъæдмæ фæцыди, æмæ гадзабирæгъ-балтæ тæрын байдыдта уыцы кæртмæ. Байдзаг æй кодта бирæгъæй. – Дуцгæ, Уырызмæг, ныр! – дзуры йæм куыдз. – Æмæ куыд дуцон, – загъта Уырызмæг, – куы мæ аргæвддзысты бирæгътæ! Уæд Силæм бацыди, иу бирæгъæн йæ бæрзæйыл ныххæцыд, æмæ йæ раласта æддæмæ, Уырызмæгмæ. Уырызмæг дæр бирæгъы 'рдыгъта, æмæ куы фæци дыгъд, уæд æй ауагътой. Афтæмæй иугай фæласта куыдз бирæгъты кæртæй æддæмæ, æмæ цæ Уырызмæг æрдыгъта. Йæ сæдæ гæбæты байдзаг ысты бирæгъы 'хсырæй. Куы 'рбахастой Сатанамæ æхсыр, уæд Сосланыл иу ададжы 'взалытæ ныккалдтой æмæ йыл сæдæ куынцæй дымын байдыдтой. Бирæ йыл куы фæдымдтой, уæд Сатана Куырдалæгонмæ дзуры: – Бакæс-ма йæм – худын байдыдта, æви нæма? Куырдалæгон дæр æм бакаст, фæлæ лæппу худын нæма байдыдта. Ноджы йыл тынгдæр байдыдтой дымын. Бирæ та йыл куы фæдымдтой, уæд та йæм ногæй бакасти Куырдалæгон, æмæ лæппу худын байдыдта. Уæд бирæгъы 'хсыр бæлæгъы ауагътой. Куырдалæгон Сосланы цæхæрæй райста, æмæ йæ бæлæгъы æхсыры мидæг нысхуыста. Бæлæгъ цыппар æнгуылдзы цыбырдæр уыди, æмæ дзы Сослан йе мбæрц йæхи куыд адаргъ кодтаид! Æмæ йæ уæрджытæ къæдзæй баззадысты бæлæгъы æнæсæрыдæй, бирæгъы 'хсыр ын йæ уæраджысæртæ нæ бамбæрзта. Сослан сыгъдæг болат фестади, æрмæст йæ уæраджысæртæ фæлмæнæй баззадысты. | |
| Просмотров: 358 | Комментарии: 1 | |
| Всего комментариев: 0 | |
